Dutchhelmets

Helmen gebruikt door de Nederlandse Politie

De voor-oorlogse Politie helmen

In 1919 werd de stalen helm ingevoerd bij de Nederlandse Politie. In eerste instantie ging het om de Franse Casque Adrian (m15) die afkomstig waren van de Nederlandse Krijgsmacht. Aangezien de helm niet voldeed aan de gestelde eisen, werd een deel van de voorraad van de hand gedaan, onder andere aan de Politie.

 De Franse Casque Adrian (m15)

De m15 werd vanaf 1919 ingevoerd bij, onder andere, het Korps Politietroepen, de Karabijnbrigade van de Politie Groningen en bij de Stormtroepen van de Politie Den Haag.

Ook ging een hoeveelheid m15 helmen naar de Korps Militaire Politietroepen Nederlandse Antillen waar deze tot in de jaren ’40 werden gedragen. Deze helmen werden gedragen in de oorspronkelijke blauwe kleur. Opvallend hierbij is dat de Casque Adrian vaak achterstevoren werd gedragen. De reden hiervoor is onbekend.

De Franse m26

Het is niet exact bekend wanneer de m26 werd ingevoerd bij de Politie. Het gaat dan ook zeer waarschijnlijk maar om enkele exemplaren. Wel is vast gesteld dat de m26 gedragen is door de commandant en zijn plaatsvervanger van de Amsterdamse Karabijnbrigade. Deze helmen waren glimmend zwart van kleur en voorzien van een metalen gemeentewapen voorop.

De Belgische m31

In navolging van andere Korpsen, werd in 1939 door de Gemeentepolitiekorps Tilburg een Karabijnbrigade opgericht die met de m31 werd uitgerust. Deze helmen waren glimmend zwart van kleur en voorzien van Belgische binnenwerken.

De verkeersbrigade van de Gemeente Politie in Eindhoven werd pp 01 januari 1946 opnieuw opgericht en werd uitgerust met de m31. Deze helmen waren wit van kleur en hadden voorop een embleem, waarschijnlijk van de verkeersbrigade. Op een foto uit 1946 is een exemplaar te zien die is voorzien is van een embleem.

Opvallend was aan de m31 helmen, is dat er zowel exemplaren in gebruik waren zonder de twee sleuven voorop en dat er ook exemplaren waren die voorzien waren van de twee sleuven. Ook waren er exemplaren in gebruik waarbij de twee sleuven dicht waren gemaakt. De twee sleuven waren oorspronkelijk bedoeld om een embleem middels splitpennen voorop te kunnen plaatsen zoals dit bij de Belgische Krijgsmacht het geval was.

De m31 helmen die in Nederland in gebruik zijn genomen, waren geproduceerd door Laminoir de l’Escaut. Opvallend aan de Nederlandse m31 helmen, is de kam. Bij de meeste modellen is deze van een andere model zoals de gebruikelijke model die door Laminoir de l’Escaut werd geproduceerd.

De m16

In 1935 werden 300 helmen m16 uit de leger voorraden door het Ministerie van Oorlog ter beschikking gesteld aan de Karabijnbrigades van Amsterdam, Rotterdam en Utrecht. Ook nam de Stormbrigade uit Den Haag een partij van deze helmen in gebruik. De helmen m16 die in gebruik werden genomen door de Karabijnbrigades, waren glimmend zwart van kleur en waren niet voorzien van een aangebrachte embleem. De helmen m16 in gebruik bij de Stormbrigade uit Den Haag hadden wel een embleem voorop geplaatst, namelijk een metalen gemeentewapen. De helm werd standaard gedragen met de korte rand voorop. De helm m16 werd ook in een kleine aantal bij de Rijksveldwacht in gebruik genomen als detacheringhelm. Deze helmen werden voorzien van een metalen Rijkswapen die voorop was geplaatst.

De helmen werden door zorg van de firma de Booij zwart gespoten en voorzien van een nieuwe binnenwerk. Het binnenwerk was van hetzelfde model als gebruikt bij de legerhelmen m16, echter de drie vilten flappen onder de lederen tongen waren van het model zoals toegepast op de legerhelmen m37. De helmen werden vóór afleveren door zorg van de Centrale Magazijnen gekeurd en CM 1935 afgestempeld. De helmen bleven in eigendom van de Krijgsmacht.

De stalen helm (m38C)

Eind 1939, werden in ieder geval de Politie in Amsterdamse en Rotterdam voorzien van een beperkt aantal zwarte m38C helmen. Deze helmen werden omschreven als “Stalen helm, zwart” in de “Voorschriften betreffende de uniformkleding, wapenen en uitrusting en de onderscheidingsteken der verschillende rangen van het personeel der Politie in de Gemeente Amsterdam” uit 31 oktober 1939.

De bezettingsjaren

Na de Nederlandse capitulatie op 15 mei 1940, werd de Nederlandse Krijgsmacht vrij snel door de Duitse bezetters gedemobiliseerd. Hierdoor raakte de Koninklijke Marechaussee haar militaire politietaak kwijt en ook haar predicaat “Koninklijke” werd ontnomen. De Marechaussee werd een rijkspolitiekorps die onder het gezag van het departement van Justitie opereerde.

In maart 1941 werd de Rijksveldwacht opgeheven als organisatie en het personeel  opgenomen in de Marechaussee. De Gemeenteveldwacht werd op 1 december 1942 opgeheven, waarbij het grootste deel van het personeel overgeheveld werd naar de Gemeentepolitie.

In het voorjaar van 1941 werd de Politie Opleiding Bataljon (P.O.B.) te Schalkhaar opgericht en werd ook de eerste Gesloten eenheid in Amsterdam opgericht. De P.O.B. werd formeel bij de Marechaussee en latere Gendarmerie ondergebracht.

Per 1 januari 1942 werden de Gemeentepolitiekorpsen uit Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Groningen, Eindhoven, Arnhem, Haarlem en de Marechaussee een Staatspolitie.

Het grootse deel van de Marechaussee werd ondergebracht onder de Staatspolitie en werd hernoemd naar Gendarmerie. Een klein deel behield de naam Marechaussee en werd verantwoordelijk voor het platteland. Zowel Gendarmerie als Marechaussee behield de gesloten springende granaat als korps embleem. Bij de Gemeentepolitie werden de gemeentewapens als embleem afgeschaft en kregen zij de klimmende leeuw uit het Rijkswapen als korps embleem.  In 121 middenkleine gemeentes bleef de Gemeentepolitie actief. In de overige gemeentes werd de Gendarmerie ingezet als Staatspolitie.

Gedurende de bezettingsjaren werd de stalen helm gedragen door de Staatspolitie. Bij de Gemeentepolitie kwam deze uitrustingstuk te vervallen, behalve bij de acht Gemeentepolitiekorpsen die tot Staatspolitie werden genoemd.

In het algemeen werden de gebruikte helmen van Nederlandse model als 'stalen helm' aangeduid. Deze helmen worden ook wel als m39 aangeduid, ongeacht het model, wat zeer waarschijnlijk te maken heeft met de vooroorlogse helm m33 en m38 die door de Koninklijke Marechaussee in 1939 werd ingevoerd.

De gebruikte helmen tijdens de bezettingsjaren

Gedurende de bezettingsjaren is er een grote diversiteit aan helmen in gebruik geweest bij de verschillende Politie eenheden. We kunnen de helmen in de volgende hoofdgroepen onderscheiden:

• De vooroorlogse Politie helmen; de m16, de stalen helm, de m33 en m38 Kon. Marechaussee, de Franse m15 Casque Adrian, de Franse m26 en de Belgische m31.
• De door de Duitsers buitgemaakte vooroorlogse Nederlandse legerhelmen. Een deel van deze partij werd overgedragen aan de Politie. Deze helmen bestonden uit de modellen m16, m27, m33, m38 en KNIL helmen.
• Een partij m38 helmen die na de capitulatie besteld werden door de Marechaussee. De laatste bestelling was in april 1941. Deze helmen waren identiek aan de vooroorlogse model.
• m38C helmen die gedurende de bezettingsjaren aangekocht werden bij Verblifa. Dit waren helmen die van hetzelfde model waren als de vooroorlogse stalen helmen, echter in de loop der jaren werden zij van een steeds slechtere kwaliteit. Er werden ook m38C helmen geleverd zonder omvelsde rand, de zogenaamde “halzensnijders”.
• De Duitse model helmen die langzamerhand werden ingevoerd vanaf 1942. Het betrof alle bekende militaire modellen (m35, m40 en m42) en ook de civiele model m34.

Bron: Dutchhelmets.OV.005.HELMEN IN GEBRUIK BIJ DE POLITIE TOT 1946

De Gesloten Eenheden van de Gendarmerie

De Marechaussee werd vanaf 1 januari 1942 als eenheid onderverdeeld bij de Staatspolitie en werd Gendarmerie genoemd. De gesloten springende granaat werd door middel van een decal vanaf (waarschijnlijk begin/medio) 1943 op een deel van de stalen helmen aangebracht.

De gesloten springende granaat werd op de helmen van Nederlandse model aan de rechterzijde geplaatst. Aan de linkerzijde werd een decal geplaatst in de vorm van een schild met de Nederlandse driekleur, schuin aflopend. Het is niet met zekerheid te zeggen hoeveel Gendarmerie helmen met decal in gebruik zijn genomen, echter dan het een kleine aantal betreft is wel duidelijk. Decals zijn in ieder geval op de volgende helmen aangebracht:

• Op (een aantal) helmen m16 die vanaf mei 1940 in gebruikt werd genomen door de Marechaussee,
• Op (een deel) van de vooroorlogse legerhelmen die vanaf mei 1940 in gebruik werd genomen door de Marechaussee,
• Op (een deel) van de vooroorlogse helmen m33 en m38 in gebruik genomen door de Koninklijke Marechaussee en op de helmen m38 die voor de capitulatie waren besteld en die tijdens de Duitse bezetting werden geleverd aan de Marechaussee.

De door de Gendarmerie gebruikte helmen van Nederlandse model waren of glimmend zwart of mat zwart van kleur. Decals komen voor zowel op glimmend zwarte alsook op mat zwarte helmen. De Gendarmerie helmen welke voorzien van decals, hebben in ieder geval dienst gedaan in Utrecht en bij de Politie Opleiding Bataljon te Schalkhaar. Waarschijnlijk zijn deze helmen ook op beperkte schaal in Den Haag gebruikt.

Bron: DUTCHHELMETS.OV.005.HELMEN IN GEBRUIK BIJ DE POLITIE TOT 1946

De P.O.B. en de Gesloten Eenheden van de Gemeentepolitie

De Duitse model helmen met decals werden op de P.O.B. te Schalkhaar gebruikt en door Gesloten Eenheden van de Gemeentepolitie. Duitse model helmen die voorzien waren van Gemeentepolitie decals werden door Amsterdamse Gesloten Eenheden vanaf augustus 1943 in gebruik genomen. In Rotterdam werden Duitse model helmen gebruikt zonder de Gemeentepolitie decals.

De Duitse model helmen bestemd voor de Nederlandse Politie waren afkomstig uit Duitse voorraden en werden in het mat zwart overgespoten. De helmen hadden een Duitse binnenwerk en in sommige gevallen was een Nederlandse kinriem aangebracht.

De P.O.B. te Schalkhaar was formeel onderdeel van de Marechaussee en de latere Gendarmerie. Duitse model helmen werden zonder aangebrachte emblemen in het zwart ingevoerd. Later werd een deel van deze helmen voorzien van hand geschilderde emblemen. De springende granaat werd aan de linkerzijkant geschilderd, bovenop een blauwe achtergrond die de vorm van een schild had. Omstreeks 1943, werd een deel van de helmen voorzien van decals. Dutchhelmets heeft twee verschillende varianten van decals kunnen vaststellen. Ook is één Duitse helm m40 bekend waar beide oorspronkelijke Polizei decals nog zichtbaar zijn onder de mat zwarte verf. Hier bovenop zijn de Gemeentepolitie decals geplaatst.

Anders als bij de helmen van Nederlandse model, werd de decal met de geopende springende granaat aan de linkerzijde geplaatst. Op de rechterzijde van de Duitse model helmen werd een decal geplaatst met de afbeelding van de klimmende Leeuw, een verwijzing naar de Gemeentepolitie.

Bron: DUTCHHELMETS.OV.005.HELMEN IN GEBRUIK BIJ DE POLITIE TOT 1946

De na-oorlogse Politie helmen

Ceremoniële Politie helmen